Fair Jobs het eerlijkste uitzendbureau van Nederland?

portretfoto klaas burger
twee mannen zitten op bank kijken naar rechts

Fair Jobs is een actieonderzoek naar de werking van de uitzendbranche als het gaat om het bemiddelen van arbeidsmigranten. Binnen het project wordt getest of het mogelijk is dit op een eerlijke manier te doen door de belangen van de uitzendkrachten centraal te stellen.

Voor dit doel gaan Klaas Burger en Francien Winsemius zelf een coöperatief uitzendbureau oprichten en uitbaten. Zij doen dit samen met Boris, Isa en Dilber uit Bulgarije.

Alle stappen worden in woord en beeld vastgelegd en gepubliceerd, zodat dilemma’s en successen inzichtelijk gemaakt worden. De uitzendkrachten worden rechtstreeks betrokken bij de doelstellingen van het uitzendbureau.

FairJobs is geïnspireerd door andere Nederlandse initiatieven die gericht zijn op verandering, zoals Tony Chocolony en Fairphone.

Uitgangspunten

We volgen hierbij het verbeterplan uitzendbranche zoals dat is opgesteld door FairWork. De belangrijkste punten:

• Het uitzendbureau zorgt vóór vertrek voor arbeidscontracten in een taal die de migrant begrijpt met goede omschrijving van onder andere duur van het contract, type contract, opzegtermijn, functie, uren en salaris. Daarnaast zorgt het uitzendbureau voor duidelijke en controleerbare loonstrookjes;
• De uitzendkracht wordt geïnformeerd over zijn rechten (arbeidsrechten, huurcontract, ziektekosten, etc.) in een taal die de migrant begrijpt;
• De contractperiode is minimaal zes maanden en gedurende die periode is er een garantie van 32 werkuren per week voor minimaal het minimumweekloon;
• Er wordt gezorgd voor fatsoenlijke huisvesting, toegang tot internet, voldoende privacy, het af kunnen sluiten van de eigen kamerdeur en een kluisje voor waardevolle spullen;
• Het huisvestingscontract wordt losgekoppeld van het arbeidscontract. Hiermee heeft de uitzendkracht zelfstandige woonruimte, en verliest hij bij ontslag niet direct zijn huisvesting;
• Het uitzendbureau ziet toe op beleid en praktijk ter voorkoming van seksuele intimidatie, discriminatie, willekeur/voorkeur, en ander ongewenst gedrag op de werkvloer;
• Arbeidsmigranten maken deel uit van inspraakorganen.

Aanleiding

Ons vertrekpunt is de huidige situatie van arbeidsmigranten in Nederland: uit onderzoek van beide Nederlandse verenigingen voor de uitzendbranche ABU en NBBU (2023) blijkt dat in 2022 ruim 984.000 arbeidsmigranten in Nederland waren, van wie ruim 461.000 via een uitzendbureau werkten. Verder waren ruim 522.000 rechtstreeks in dienst bij een bedrijf. De meeste uitgezonden arbeidsmigranten werkten in de logistiek en de tuinbouw. 

Helaas wordt een groot deel van deze zogenaamde arbeidsmigranten (wij noemen ze liever (internationale) werkers of Europese burgers) geconfronteerd met (zeer) slechte behandeling en uitbuiting in Nederland. Uit onderzoek van de Nederlandse NGO FairWork (2022) blijkt dat 26% van de Nederlandse bedrijven zelf toegeeft zich wel eens schuldig te maken aan arbeidsuitbuiting. 

Al jaren buitelen schrijnende persoonlijke verhalen, alarmerende rapporten en beleidsvoornemens over ons heen. We concluderen dat overheid, bedrijven, ngo’s en vakbonden ronddraaien in een vastgelopen systeem. 

Actieonderzoek

Actieonderzoek is ontstaan binnen de sociologie als vorm van participerend onderzoek waarbij sociale systemen niet alleen onderzocht worden, maar ook wordt gezocht naar een manier om tot sociale verandering te komen. 

Kortweg komt het erop neer dat wij in dit geval niet alleen onderzoeken maar ook willen meedoen – en daardoor dingen willen veranderen. Juist in een tijd van populisme, wantrouwen en terugtrekkende overheden biedt actieonderzoek zicht op concrete veranderingen.